AKOLE ISE: ITESIWAJU LORI EKO IRO EDE YORUBA Apejuwe iro faweli A le sapejuwe iro faweli ni ona merin wonyi; Ipo ti afase wa Apa kan ara ahon to gbe soke ju lo ninu enu Bi apa to ga soke naa se ga to ninu enu Ipo ti ete wa Ipo ti afase wa: Afase…
Akole ise: Itesiwaju lori eko iro ede Yoruba. Iro ede ni ege ti o kere julo ninu oro eyi ti a le gboninu ede. Orisi iro meta ti o se Pataki ninu ede Yoruba ni, a.iro konsonanti iro faweli iro ohun Iro konsonanti ni iro ti idiwo maa n wa fun eeni ti a fig…
AKOLE ISE: ATUYEWO AWON EYA ARA – IFO (EYA ARA ISORO) Eya ara ifo ni eya ara ti a maa n lo fun gbigbe iro ifo jade A le pin eya ara ifo si isori meji, awon ni; Eya ara ifo ti a le fi oju ri: apeere: ete oke, ete isale, eyin oke, e…
A le fun awon iro faweli kookan ni oruko bayii: [a] faweli airanmupe ayanupe (odo) aarin perese [e] faweli airanmupe ahanudiepe (ebake) iwaju perese [ε] faweli airanmupe ayanudiepe (ebado) iwaju perese [i] faweli airanmupe ahanupe (oke) iwaju perese [o] faweli airanmupe ahanudiepe (ebake) eyin roboto [ᴝ] faweli airanmupe ayanudiepe (ebado) eyin roboto [u] faweli airanmupe…
AKORI EKO: ATUNYEWO APEJUWE IRO KONSONANTI ATI IRO FAWELI Iro konsonanti ni awon iro ti idiwo maa n wa fun eemi ti a fi n gbe won jade. Idiwo le waye nipa ki ona eemi se patapata, ki iro jade pelu ariwo taki ki o se die ki iro jade ni irorun. Awon iro konsonanti…
ORUNMILA ITAN NIPA ORUNMILA Okan pataki ni Orunmila je ninu awon okanlenirinwo Irunmole ti won ti ikole orun ro si Ofe Oodaye. Ni Oke Igbeti ni Orunmila koko de si ki o to lo si Oke Itase. Idi niyi ti won fi n ki i ni ‘Okunrin kukuru Oke Igbeti’. Orunmila ni alakoso Ifa dida…
Igba mewaa (200 x 10) ni a n pe ni egbaa. A le wa ka a bayii: Onka Geesi Onka Yoruba Alaye ni Yoruba Alaye ni Geesi 2,000 4,000 6,000 8,000 10,000 12,000 14,000 16,000 18,000 20,000 Egbaa Egbaaji Egbaata Egbaarin Egbaarun-un Egbaafa Egbaaje Egbaajo Egbaasan-an Egbaawaa (oke kan) Igba lona mewaa Igba lona ogun…
ITAN NIPA OGUN Ogun je okan pataki ninu awon okanlenirinwo irunmole ti won ti ikole orun wa si ile aye. A gbo pe nigba ti awon orisa n bo wa si ile aye, won se alabaapade igbo didi kijikiji kan. Orisa-Nla ni a gbo pe o koko lo ada owo re lati la ona yii…
Ibanisoro ni ona ti eniyan meji tabi ju bee lo n gba fi ero inu won han si ara lona ti o fi ye won yekeyeke. Ona yii ni a n pen i ede. Ede ni o n fun ohun ti a n so ni itumo. Bi eni meji ti won ko gbo ede ara…
AKORI EKO: ATUNYEWO IHUN ORO Iro konsonanti ati iro faweli pelu ami ohun ni a n hun po di oro. Orisi oro meji ni o wa ninu ede Yoruba. Awon ni: Oro ipinle; ati Oro ti a seda ORO IPINLE: Oro ipinle ni awon oro ti a ko le seda won. Apeere: Adie, eedu, omi,…
Femi: Boolu ale yii ko yoyo, o dun yato. Abi? Bayo: Bee ni. Mo gbadun re gan an ni. Ki lo ri si ayo ti Kola gba wole ti Refiri fagi le un? Femi: Mo rii. O dun mi wonu eegun. O dabi eni pe Refiri ti fon fere ki Kola to gba boolu naa…
Aroko ti a ko to da lori itakuroso laaarin eniyan meji tabi ju bee lo ni a n pen i aroko oni-soro-n-gbesi. Abuda Aroko Onisoro-n-gbesi O maa n ni akopa bii ere ori itage Oro enu akopa kookan maa n han ni iwaju oruko won Iso bee ko gbodo gun ju, ko si se regi…
Ise ni oogun ise Eni ise n se ko ma b’Osun Oran ko kan t’Osun I baa b’Orisa O di’jo to ba sise aje ko to jeun “Owuro lojo, ise la a fi i se ni Otuu’Fe”. Kaakiri ile Yoruba, ise ni won n fi owuro se. won gbagbo wi pe…
Ninu oro ‘baba’ ege meji ni a ni: ‘ba-ba’. Ege kookan ni o ni iro faweli ati ami ohun. Ege kookan yii ni a n pe ni silebu. ABUDA SILEBU (i) Silebu le je iro faweli kan tabi iro konsonanti ati faweli. Apeere: i – ya ba – ba ko –…
Aroko ajomo-sispaya je aroko ti a fi n se isipaya awon ori oro to je mo ohun ayika eni. Aroko yii fi ara jo aroko asapejuwe sugbon o jinle ju u lo. Bi aroko asapejuwe se le fe ki o sapajuwe ‘Ile-iwe re’, aroko ajemo isipaya yoo fe ki a so nipa idagbasoke to de…
Mofiimu ni ege tabi fonran ti o kere julo ti o si ni ise ti o n se (tabi ihimo kikun) ninu ihunoro. Apeere eya moffimu ni oju, omo, owo, alaafia, eemi, egbon ati, ai, a, i, on. A ko le se atunge awon ege mofiimu oke wonyi mo ti a ba ge e, won…
Aayan ogbufo ni itumo ede lati ede kan si omiran, paapaa julo ede geesi si ede Yoruba. Amuye for Ogbufo Gbigbo ede mejeeji: a gbodo gbo ede mejeeji daradara, eyi ni ede ti yoo tumo ati ede ti yoo tumo re si. Mimo ko ati mimo kaa: ogbufo gbodo le ka ede mejeeji daradara nitoripe…
Laye atijo ko si ofin ti a ko sile gege bi ti ode – oni. Sugbon, a no awon asa, eewo, ilana ti awon agba fi n se eto agbo ile ati akoso ilu. Bi o tile je pe ako ni akosile ofin naa gege bi a ti nii ninu iwe ofin lode oni, ole…
Oro aponle je eyo oro kan ninu ihun gbolohun ti o maa n pon oro – ise. Ise re gan-an ni lati se afihan itumo fun apola ise ninu gbolohun. Bi apeere: (i) Tunde rin: (ii) Tunde rin jaujau Tunde rin kemokemo Tunde rin pelepele Gholohun (i) je oro ise alaigbagbo (rin) ko I oro…
Ohun ti o n bi oro agbaso nip e ko se e se fun eniyan lati wan i ibi gbogbo ti won ba n soro. Nigba ti eniyan ko basi tisi ni ibiti won bat i n soro kan o daju pe elomiran ti o wa nibe ni a n reti pe yoo wa so…